Schimmel of kahm?

Het is een van de meest gestelde vragen: “hoe weet ik nou of mijn fermentatie is gelukt?” Helemaal spannend is het als er ‘iets groeit’ in de pot wat er eerst nog niet zat: schimmel?! Of is het kahm? Wat dat is, hoe je het verschil ziet en of je fermentatie inderdaad mislukt is, leg ik graag aan je uit.

Fermenteren: schimmel

Hoe zie je het verschil?

Kahm gist…

  • is meestal wit of lichtgrijs van kleur
  • vormt een dunne, gladde laag op het oppervlak van je fermentatie
  • kan er wat poederachtig of fluweelachtig uitzien
  • heeft meestal geen sterke geur
  • kan een licht gistachtige of zurige geur hebben, maar het ruikt niet onaangenaam of bedorven

Kahm-gist is niet schadelijk, maar kan de smaak van je fermentatie wel wat beïnvloeden. Kahm kun je voordat je je fermentatie wilt eten of verpakken voorzichtig van het oppervlak scheppen (al komt het vaak vrij snel weer terug).

Schimmel…

  • kan verschillende kleuren hebben, zoals groen, zwart, blauw, of roze
  • kan pluizig, harig of poederachtig zijn, en vormt vaak in klonten of vlekken
  • kan soms met donkere stipjes of vlekken beginnen
  • heeft vaak een sterkere, onaangename geur
  • kan muf of rot ruiken

Als je schimmel in je fermentatie ziet, is het vaak het beste om de hele inhoud weg te gooien. Als de schimmel alleen op de rand of een uitstekend stukje groente zit, en de inhoud van de pot er verder goed uitziet en fris ruikt, kun je de schimmel verwijderen en de inhoud nog proeven. Bij twijfel: geen risico nemen.

kahmgist fermenteren

Schimmel voorkomen

Gelukkig blijkt alles vaak toch gewoon prima in orde met je fermentatie.  Maar voorkomen is natuurlijk beter dan genezen. Met deze tips voorkom je schimmelvorming:

  • Gebruik schone materialen

  • Houd de temperatuur van je fermentatie in de gaten. Te warme of te koude temperaturen kunnen ongewenste micro-organismen aantrekken. Tussen 18 en 22 graden Celsius is prima.

  • Zorg voor een zuurstofarme omgeving:

> Vul de pot tot 2/3 á 3/4 zodat er niet te veel lege ruimte met lucht in de pot blijft.

> Zorg ervoor dat je fermentatie goed ondergedompeld blijft om blootstelling aan zuurstof te minimaliseren. Gebruik eventueel een gewicht.

> Gebruik een deksel met waterslot om de fermentatiepot af te dekken en lucht en Co2 te laten ontsnappen.

In je RotPot-kit zit al een waterslot als je dit voor het betreffende recept nodig hebt (Kraut, Kimchi en Mosterd). Als je de instructies en het recept goed opvolgt, is de kans op schimmelvorming minimaal.

Heb je wel een pot maar geen waterslot? Bestel deze dan los bij onze webshop (Keukenboeren).

FAQ’S

Wat is een waterslot?

Het waterslot zorgt ervoor dat het gas dat bacteriën en gisten produceren tijdens het fermenteren veilig kan ontsnappen. Ook voorkomt het dat er zuurstof van buitenaf bij de kool komt waardoor het kan bederven. Je hoeft de pot dus niet te ontluchten: het deksel kan gewoon dicht blijven.

Wat is de inhoud van een RotPot?

De pot heeft een volume van een liter. Je kunt er ca 700 tot 800 gram groente in kwijt (tot net boven de letters WECK), of 600-700 Milliliter vloeistof.

Moet het rode dopje op het waterslot?

Voor de fermentatie maakt het niks uit, maar het water in je waterslot verdampt minder snel als je het dopje erop doet. Ook komen er zo geen vliegjes, vuiltjes en dergelijke in. Koolzuurgas kan er gewoon langs ontsnappen.

Hoe vol moet de pot zijn? Zit er genoeg vocht in?

Houd zo’n drie vingers onder de rand over zodat de kool zonder te overstromen kan uitzetten tijdens de fermentatie. Zorg dat je waterslot boven je groente/pekel hangt. Als je de pot niet vol genoeg doet, zit er veel lucht in de ruimte onder de deksel. Dan is onderdompelen extra belangrijk. Blijft de groente niet onder vocht? Duw nogmaals flink aan, en doe er een scheutje kraanwater bij. Zie ook hieronder:

Het water verdwijnt?!

Soms lijkt het water te verdwijnen. Dat komt omdat gasbelletjes de groente omhoog duwt. Kijk maar goed: tussen de groentesnippers zie je belletjes en ruimte ontstaan. De fermentatie is dan al goed op gang. Het gevormde CO2-gas duwt de nog in de pot aanwezige lucht er uit. Laat de pot liever dicht en vertrouw op de deksel met waterslot.

Wanneer heb ik lang genoeg 'gekneed'?

Door zout (en kruiden) toe te voegen en de kool te kneuzen komt er vocht uit de kool. Eerst gaat de groente glimmen. Je bent klaar als je druppels vocht uit een hand kool kunt knijpen. Hoe fijner je hebt gesneden, hoe makkelijker dat gaat. Laag voor laag in de pot doen en steeds flink aanduwen met een stamper of je vuist. Heb je veel grove stukken in je groentemengsel, dan komt er misschien niet voldoende vocht uit en zul je moeten aanvullen met een beetje kraanwater. Werk je vooral met grotere stukken groenten, dan meng je je kruidenzout niet door de groenten, maar kun je deze oplossen/mengen in een liter water. Vul de pot tot alle groenten volledig onder vocht staan, maar laat voldoende ruimte over tot de rand. De onderkant van het waterslot moet boven het pekelwater blijven.

De pot overstroomt

Als de pot te vol is, of als je fermentatie overactief is, kán de pot gaan overstromen. Vocht komt via het waterslot omhoog of wurmt zich langs het waterslot door de deksel. Zet een schoteltje onder de pot en wacht tot de grootste activiteit voorbij is. Dat kan een dag of 2 duren. Het vocht zal weer gaan zakken. Haal de deksel van de pot, verschoon (als nodig) het water in het waterslot. Duw de groente weer goed aan. Omdat je wat vocht kwijt bent, kan het nodig zijn dit weer een beetje aan te vullen met wat water. Het belangrijkste is dat de groente weer volledig onder water komt te staan. Nu kunnen deksel en waterslot er weer op.

Wat kan ik allemaal nog meer fermenteren met de RotPot?

Met name de hardere groentesoorten zijn geschikt om pickles van te maken. Probeer het bijvoorbeeld eens met geraspte wortels. Voeg 15-20 gram zout per kilo wortelrasp toe en naar smaak een beetje dille of knoflook. Ook gember is erg lekker! Zorg dat de wortel goed onder het eigen vocht komt te staan of vul eventueel bij met wat water. Je wortels zijn na een kleine week tot 10 dagen klaar! Meer ideeën vind je in mijn boek Zuurgoed.

Moet ik de pot (of deksels) steriliseren?

We adviseren je om hygiënisch te werken. Je materialen moeten goed schoon zijn en je ingrediënten mogen niet in contact komen met rauw vlees, de kattenbak en dergelijke. Je kunt de pot voor gebruik wassen in de vaatwasser op het hete programma, een goed warm sopje gebruiken of wassen in warm water met een schepje soda. De deksels kunnen niet tegen kokend water!

Over het nut van steriliseren verschillen de meningen. Voor bier en wijn is het noodzakelijk, maar voor ‘wilde fermentatie’ met de eigen bacteriën op de groenten is het belang minder groot. Je ingrediënten zijn rauw dus ook niet steriel, zelfs al was je alles grondig. Zout, zuur, het gebrek aan zuurstof, temperatuur en tijd zorgen dat ziekmakende bacteriën geen kans krijgen.

Kan ik de suiker weglaten?

Nee. De suikers zijn het eten voor de melkzuurbacteriën die aan het werk moeten om van je tomatenbasis of kimchi een killersaus te maken. Dat zou zielig zijn en bovendien niet tot het gewenste resultaat leiden. Je kunt de suiker wel vervangen (door andere suikers, zie hierboven).

Moeten mijn groenten biologisch zijn?

Niet per se. Maar als je bijvoorbeeld niet-biologische bliktomaten gebruikt is de kans wel groter dat er conserveermiddelen en/of stabilisatoren zijn gebruikt die het fermentatieproces zouden kunnen verhinderen. Zeker bij wilde fermentatie waarbij je afhankelijk bent van de micro-organismen op de groenten zelf, is het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen niet heel gunstig. Onbespoten uit een gezonde bodem heeft de voorkeur, als dat kan.

Ik zie niks gebeuren in de RotPot

Hou vol. De fermentatie is niet altijd heel wild, of zelfs zichtbaar. Blijf dagelijks roeren en proeven. Als de smaak langzaam van zoet naar zuur gaat én zolang je geen schimmels op de bovenkant ziet zit je goed. Een lichte verkleuring is normaal.

Moet ik mijn kimchi in de koelkast bewaren?

Buiten de koelkast zal hij verder fermenteren en sneller van smaak veranderen richting zuur. Ook is het risico groter dat er ongewenste bacteriën of schimmels gaan groeien. Dus in principe: naar smaak, dan verplaatsen naar de koelkast.

Staat jouw vraag er niet bij? Stuur een mail met jouw vraag, dan ontvang je als het even meezit binnen enkele dagen een antwoord.